Wie denk jij wel dat je bent!?
We weten veel minder van ons zelf dan we denken te weten. Dat kan in eerste instantie nogal schokkend zijn om je te realiseren. Soms komt dat ineens tot uiting tijdens intense levensfasen waarin je plotseling met gevoelens of gebeurtenissen te maken krijgt die je niet van je zelf gedacht had. Die soms ook totaal onlogisch lijken of in tegenspraak zijn met het beeld dat jij van je zelf hebt.
We maken nog al eens verhaaltjes over ons zelf. Daarmee houden we zelf mechanismen in stand, zoals iemand die tegen zichzelf zegt dat hij onder stress altijd meer gaat snoepen, ‘zo ben ik nu eenmaal’. Dit blijft zichzelf versterken, doordat stress vervolgens automatisch behoefte aan extra snoep oproept.
We zijn namelijk nogal associatief ingesteld. Ons onderbewuste kan zonder dat we het weten geactiveerd worden en dat kan vervolgens onze acties beïnvloeden. Ons doen en laten valt vaak terug op ingesleten patronen.
Onze acties en emoties kunnen door gebeurtenissen worden voorbereid. Dat is uitgebreid onderzocht. Woorden als rollator, grijs, rimpels doen ons echt langzamer lopen zonder dat het woord ‘oud’ genoemd is. Andersom werkt het ook. Bewust langzamer moeten lopen doet ons eerder woorden herkennen en associëren die met oud, grijs, rollator en dergelijke te maken hebben.
Zo wordt je ook onbewust beïnvloed door herhaalde boodschappen die je bijvoorbeeld oppikt in je opvoeding, in de media en die je vervolgens iets laten doen of zeggen waarvan het de vraag is of dat écht is wat jij denkt. Je hebt dan last van een impliciete associatie, je uit bijvoorbeeld een mening waarvan je eigenlijk niet zeker weet of het wel echt jouw mening is.
Kijk maar eens naar dit voorbeeld in de eerste 7 minuten van dit filmpje van de Universiteit van Nederland dat gaat over vooroordelen.
Dit kan ons dus allemaal overkomen! En wat is dan waar, wat zegt dan écht iets over mij? Mijn mening of uitspraken die ik doe als ik rustig kan nadenken? Of wat ik er in eerste impuls zonder nadenken uitflap?
Zo overkwam mij weleens dat ik ’s morgens de deur uitging met het idee dat ik kalm en heel zen de dag tegemoet trad, tevreden. Totdat ik op de weg afgesneden werd en ik meteen driftig toeterde en een verwensing eruit gooide. Zo zen was ik dus niet! En deze reactie gaf aan hoe het echt met me was van binnen.
Daarnaast heeft jaren van onderzoek aangetoond dat we heel vaak denken met ons lichaam, niet met onze hersenen. Zo heeft een superspannende gebeurtenis als effect in ons lichaam dat ons hart sneller klopt, we endorfine aanmaken en het bloed sneller stroomt. We zouden dan bij een ontmoeting met een aantrekkelijk persoon sneller kunnen denken dat we verliefd zijn. Hiermee verwarren we onze lichamelijke opwinding, veroorzaakt door iets anders, met verliefde gevoelens voor een ander. Misschien is dit wel een reden dat in levensbedreigende situaties die je meemaakt met vreemden er plotseling een heftige aantrekkingskracht kan ontstaan, zoals we in films vaak kunnen zien.
Dat vind ik een interessant gegeven, dat je lichamelijke gemoedstoestand je acties of gevoelens kunnen kleuren. Bijvoorbeeld hele mooie klassieke muziek brengt mij in een vredige lichamelijke toestand. Wat doet dit nog verder met mijn zelfbeeld en mijn mening over anderen? Of als ik steeds in een lawaaiige stressvolle omgeving leef, wat voor effect heeft dat op mijn lichaam? En welk effect heeft dat vervolgens op mijn acties en percepties van mijzelf en anderen?
Niet voor niets misschien dat vaak gezegd wordt dat het lichaam niet liegt, maar pas dus wel op met de interpretatie van lichamelijke sensaties.
Als we hier met een spirituele bril naar kijken dan is er niet zoiets vast omlijnd als een ‘jij’. Hoe meer jij iets vindt van iets, hoe meer jij vastzit aan een concept dat niet bestaat. Want wie is die ‘jij’ eigenlijk?
Het is niet voor niks dat allerlei spirituele leraren benadrukken dat je vooral een toeschouwer moet (leren) zijn van je gedachten en je emoties. Je bént ze niet!
Dus laten we vooral vaak tegen onszelf zeggen ‘Zo denk ik nu, eenmaal’ want de volgende keer mag en kun je gerust iets anders denken. Want wat je denkt, ben je niet!
Tot slot nog een mooi kort filmpje van Gangaji over loslaten van denken. Je kunt de Engelse ondertiteling aanzetten.
Gangaji - Stop Trusting Your Thoughts
Hartelijke groet,
Patricia Akkermans
Inspiratie voor 'Aandacht voor denken' lees ik in :
Ap Dijksterhuis- Het slimme onbewuste
Vera Helleman- Moeiteloos jezelf zijn. Ontwaken in een nieuw bewustzijnsperspectief
Daniel Kahneman- Ons feilbare denken. Thinking, fast and slow
en flarden uit allerlei andere boeken die ik in de loop der jaren gelezen heb.